Krajowe Plany Działania dotyczące biznesu i praw człowieka (KPD) to dokumenty zawierające priorytety oraz działania władz państw mające zapewnić wypełnienie zobowiązań w sferze biznesu i praw człowieka. KPD opisuje, w jaki sposób dany rząd zamierza wdrażać Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka, w tym konkretne przepisy o obowiązku zapewnienia przez Państwo ochrony praw człowieka, odpowiedzialności biznesu za ich poszanowanie oraz o dostępie ofiar nadużyć do mechanizmów naprawczych.
W toku procesu tworzenia KPD państwa, krajowe instytucje ochrony praw człowieka i/lub społeczeństwo obywatelskie mogą zlecić ocenę sytuacji wyjściowej, tzw. national baseline assessment. Taka ocena bierze pod uwagę obecny stopień wdrożenia Wytycznych ONZ oraz zastosowanie innych instrumentów ochrony praw człowieka w kontekście biznesu w danym kraju. Proces oceny służy określeniu istniejących narzędzi i mechanizmów wspierających poszanowanie praw człowieka w biznesie, a także wskazaniu problemów i braków w tej dziedzinie. Społeczeństwo obywatelskie, przedsiębiorcy oraz inne zainteresowane grupy czy osoby mogą być źródłem cennych informacji w tym procesie oceny. Informacje te powinny następnie pomóc w tworzeniu KPD.
Materiał wideo [tylko w jęz. angielskim]: https://www.youtube.com/watch?v=QHJX151TgbI&ab_channel=TheDanishInstituteforHumanRights
Krajowe Plany Działania w Europie Środkowo-Wschodniej i Azji Środkowej
Czechy, Gruzja, Litwa, Polska, Słowenia i Ukraina opublikowały swoje Krajowe Plany Działania na rzecz wdrażania Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka. Tymczasem Azerbejdżan i Łotwa zobowiązały się do opracowania KPD. Na chwilę obecną żadne inne państwo w Europie Środkowo-Wschodniej i Azji Środkowej nie opracowało KPD w dziedzinie biznesu i praw człowieka.
Należy niestety też odnotować, że choć KPD tych krajów odnoszą się do szerokiej gamy praw człowieka, w praktyce nie zawsze zawierają działania mające w sposób rzeczywisty zapewnić ich ochronę.
| Problem | Czechy | Gruzja | Litwa | Polska | Słowenia |
| Prawa dziecka | Tak | Tak | Tak | Tak | Tak |
| Prawo gospodarcze | Tak | Tak | Tak | Tak | Tak |
| Korupcja | Tak | Nie | Tak | Tak | Tak |
| Fundusze rozwojowe | Nie | Nie | Nie | Nie | Tak |
| Środowisko | Tak | Tak | Tak | Tak | Tak |
| Równość i niedyskryminacja | Tak | Tak | Tak | Tak | Tak |
| Praca przymusowa | Tak | Nie | Nie | Tak | Tak |
| Stowarzyszenia i związki | Tak | Nie | Tak | Tak | Tak |
| Równość płci & kobiety | Tak | Tak | Tak | Tak | Tak |
| Należyta staranność w zakresie praw człowieka | Tak | Nie | Nie | Tak | Tak |
| Środki sądowe | Tak | Tak | Tak | Tak | Tak |
| Mechanizmy pozasądowe | Tak | Nie | Tak | Tak | Tak |
| Osoby z niepełnosprawnościami | Nie | Tak | Tak | Tak | Tak |
| Prawa pracownicze | Tak | Nie | Nie | Tak | Tak |
| Pracownicy migranci | Tak | Tak | Nie | Tak | Tak |
W Serbii, Belgradzkie Centrum Praw Człowieka zleciło ocenę sytuacji w kraju w celu wsparcia krajowej debaty na temat opracowywania KPD i wdrażania Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka. Jednak rząd ostatecznie nie zdecydował się na stworzenie KPD.
Dowiedz się więcej w serwisie Duńskiego Instytutu Praw Człowieka na temat KPD na całym świecie Global NAPs website. Ponadto informacje na temat polskich KPD znajdziesz na stronie PIHRB oraz na stronie polskiego MSZ.
